Marian Walczak

Prezes ZNP 1964-1972

(ur. 25 października 1923 r.)

Urodził się w 1923 r. w Biniewie pow. Ostrów Wielkopolski. Szkołę powszechną i średnią ukończył w Ostrowie Wielkopolskim. Dyplom magistra nauk ekonomiczno-handlowych uzyskał w Akademii Handlowo-Ekonomicznej w Poznaniu. Tytuł doktora i doktora habilitowanego nauk humanistycznych w zakresie pedagogiki uzyskał w Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, a tytuł profesora nauk humanistycznych w Polskiej Akademii Nauk w Warszawie.

Podczas okupacji niemieckiej (1939-45) pracował, jako robotnik w powiecie ostrowskim, tam też w latach 1941-45 był żołnierzem ZWZ-AK. Prowadził tajne nauczanie dzieci w zakresie szkoły powszechnej we wsi Biniew.

W marcu 1945 r. rozpoczął pracę nauczycielską w Publicznej Szkole Powszechnej w Gorzycach Wielkich, w pow. Ostrowskim i w Poznaniu w Państwowym Zakładzie Kształcenia Administracyjno-Handlowego. Po ukończeniu studiów w 1951 r. został powołany na stanowisko wizytatora szkół, a w 1952 r. powierzono mu stanowisko Dyrektora Technikum Ekonomicznego w Poznaniu.

W latach 1959-1964 pełnił społecznie pełnił funkcję prezesa Zarządu Okręgu Wielkopolskiego ZNP w Poznaniu, a od  1964-1972 r.  z wyboru, przez dwie kadencje funkcję prezesa Zarządu Głównego Związku Nauczycielstwa Polskiego w Warszawie.

W 1972 r. objął stanowisko dyrektora generalnego Polskiej Akademii Nauk, gdzie pracował do 1984 r. Równocześnie z pracą w PAN kierował Pracownią Warszawską Instytutu Zachodniego z Poznania jako docent i profesor w tymże Instytucie oraz okresowo w Instytucie Badań Edukacyjnych w Warszawie.

W latach 1998 - 2014 prowadził zajęcia dydaktyczne kolejno w Wyższej Szkole Społeczno-Ekonomicznej w Warszawie, Mazowieckiej Wyższej Szkole Humanistyczno-Pedagogicznej w Łowiczu, w Uczelni Warszawskiej im. Marii Skłodowskiej Curie. Obecnie w Akademii Humanistyczno-Ekonomicznej w Łodzi.

Przez wiele lat pracował społecznie w radach narodowych, w Sejmie RP, w organizacjach i towarzystwach naukowych. Był radnym i przewodniczącym Komisji Oświaty i Kultury WRN w Poznaniu. W latach 1965-1972 był posłem na Sejm IV i V kadencji, w tym wiceprzewodniczącym Sejmowej Komisji Oświaty i Nauki. Uczestniczył w pracach kilki rad naukowych, w Komitecie Nauk Pedagogicznych PAN, oraz Krajowym Komitecie UNESCO, Komitecie Administracyjnym FISE i Komitecie Wykonawczym Światowej Federacji Pracowników Nauki w Paryżu. W latach 1987-2006 przewodniczył Głównej Komisji Historycznej ZNP. Od 1981 r. jest sekretarzem generalnym Polskiego Towarzystwa Pedagogicznego, redaktorem naczelnym „Przeglądu Historyczno-Oświatowego”, członkiem redakcji „Forum Oświatowego”, członkiem Światowego Związku Żołnierzy AK.

W pracy naukowo-badawczej zajmuje się głównie historią oświaty, wychowania i zawodu nauczycielskiego. Badania dotyczyły głównie edukacji w latach II wojny światowej w krajach okupowanych i szkolnictwa polskiego po drugiej wojnie światowej w latach 1944-56 oraz strat osobowych ludzi nauki i oświaty w Polsce w latach 1939-45.

Powyższej problematyce poświęcił dwadzieścia książek i liczne artykuły naukowe.  http://www.walczak.edu.pl

Został odznaczony m.in. Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski, Złotym Krzyżem Zasługi, Medalem Komisji Edukacji Narodowej oraz Orderem Sztandaru Pracy II klasy, Zasłużony Nauczyciel, Krzyżem Armii Krajowej, Odznaczeniem Weterana Walk o Niepodległość. Posiada  Odznaki Honorowe miasta Poznania i  Krakowa.

Ważniejsze prace:

ZNP - wczoraj i dziś,(1968)

Wielkopolska konspiracja oświatowa 1939-1945, (1972)

Nauczyciele wielkopolscy w latach wojny i okupacji (1939-1945),(1974)

Szkolnictwo wyższe i nauka polska w latach wojny i okupacji 1939-1945(1978)

Działalność oświatowa i martyrologia nauczycielstwa polskiego pod okupacją hitlerowską (1939-1945), (1987)

Straty osobowe polskiego środowiska nauczycielskiego w okresie wojny i okupacji hitlerowskiej 1939-1945, (1984)

L’ enseignement legal et l’ enseignement elandestin pendant l’ occupation nazie en Pologne,(1981)

Szkolnictwo zawodowe w Polsce w okresie okupacji hitlerowskiej, (1993)

Na przełomie. Wspomnienia nauczycieli i uczniów z lat 1944-1956,wybór i opracowanie
wspólnie z E. C. Królem, (1994)

Ludzie nauki i nauczyciele polscy podczas II wojny światowej. Księga strat osobowych,(1995)

Na przełomie, cz. II, III. Antologia relacji nauczycieli i uczniów z łat 1944-1956,
wspólnie z Prof. S. Mauersbergiem, (1996)

Oświata polska w latach 1944-1956. Wybór źródeł, cz. I, lata 1944-1948, wspólnie z S, Mauersbergiem, (1999)

Oświata polska w latach 1944-1956. Wybór źródeł, cz. II, lata 1949-1956,wspólnie z S, Mauersbergiem, (2000)

Polityka oświatowa i naukowa Trzeciej Rzeszy Niemieckiej w okupowanych krajach Europy. Studium porównawcze moja.

Straty materialne i szkody moralne szkolnictwa polskiego w okresie okupacji 1939-1945(2001)

Lwów i Wilno - edukacja dzieci polskich w latach 1939 - 1995,(2001)

Szkolnictwo polskie po drugiej wojnie światowej (1944 - 1956),wspólnie z S. Mauersbergiem (2005)
Historia oświaty i wychowania. Wybrane zagadnienia, (2003)

Pożegnanie ze szkołą. Spojrzenie wstecz nauczyciela emeryta,wybór i opracowanie Witold Chmielewski, Stanisław Mauersberg, Marian Walczak, (2012)