Zarządzanie placówkami oświatowymi

Paryż, 19-20 października 2010 r.

W dniach 19-20 października 2010 r. w Paryżu odbyło się trzecie seminarium o zarządzaniu placówkami oświatowymi, które zostało zorganizowane przez Międzynarodówkę Edukacyjną. Gospodarzem seminarium była UNSA-Education, jedna z francuskich organizacji członkowskich Międzynarodówki Edukacyjnej. 

Seminarium zatytułowane “Wzmacnianie pozycji dyrektorów placówek szkolnych – Jak sprostać wyzwaniom dzisiaj i jutro?”, umożliwiło uczestnikom dyskusję na temat aktualnych kwestii i wyzwań dotyczących władz szkolnych i zarządzania szkołą oraz wymianę informacji i doświadczeń z ich własnych krajów. Spotkanie miało również na celu omówienie kryzysu finansowego i ekonomicznego oraz jego wpływu na budżet szkolny i jakość nauczania. Uczestnicy wymienili się doświadczeniami na temat sposobów radzenia sobie z kryzysem w ich krajach. 

W seminarium uczestniczyło ponad 50 osób, dyrektorów szkół i przedstawicieli związków zawodowych  z różnych krajów świata.

Seminarium poświęcone było wyzwaniom, przed jakimi stoją szkoły oraz dyrektorzy szkół, a przede wszystkim kurczącym się budżetom szkolnym w wyniku wprowadzenia drastycznych środków oszczędnościowych przez rządy wielu krajów. Szczególną uwagę poświęcono zawężaniu się programów szkolnych, co wynika z międzynarodowych ocen, standardowego testowania i publikacji rankingów.

Zastępca Sekretarza Generalnego EI, Monique Fouilhoux, poinformowała uczestników o różnych środkach powziętych przez EI w ramach kampanii na temat kryzysu, w tymo danych zebranych dzięki ankietom, badaniom, a także o organizacji konferencji i programów szkoleniowych dla przywódców związkowych.

Sekretarz Generalny UNSA-Education oraz członek Zarządu EI, Patrick Gonthier, wyraził zaniepokojenie w związku z decyzją rządu francuskiego o podniesieniu wieku emerytalnego z 65 do 67 roku życia z prawem do pełnego zasiłku, która została podjęta bez konsultacji
z pracownikami. Decyzja ta wywołała falę strajków i demonstracji pracowników sektora państwowego oraz uczniów. Stwierdził, że jest to kolejny środek oszczędnościowy przyjęty przez rząd francuski, który będzie miał wyjątkowo negatywny wpływ na jakość edukacji. Ponadto, wspomniał też, że Francja przyjęła nową strategię „zrobić najwięcej jak najmniejszym kosztem”, a w kraju, jak dotąd, nie odnotowano wzrostu zatrudnienia nauczycieli.

Petros Pashiardis, profesor i specjalista od zarządzania placówkami oświatowymi na Otwartym Uniwersytecie Cypryjskim, zauważył, że żyjemy w złotym wieku, jeśli chodzi o zarządzanie edukacją, gdyż kwestia roli odgrywanej przez kierownictwo szkolne w uzyskiwaniu jakości edukacji zyskuje coraz większe uznanie. Powołał się przy tym na wyniki 2 badań prowadzonym przez Brauckmann (LISA & co_LEAD Projects), które wykazały, że skuteczni liderzy szkolni często posługują się kombinacją 5 różnych stylów zarządzania: instruktażowym, partycypacyjnym, przedsiębiorczym, autorytarnym i opartym na rozwoju osobistym. Jest to tzw. „holistyczna struktura zarządzania”.

Dennis Sinyolo, Starszy Koordynator ds. Edukacji i Zatrudnienia EI przedstawił politykę EI dotyczącą zarządzania szkołami opartą na uznaniu praw innych, postawie demokratycznej, współpracy, pracy w zespole oraz aktywnej roli. Zwrócił on również uwagę na kilka kwestii stanowiących zagrożenie dla szkół i dyrektorów szkolnych jak na przykład włączenie do szkół modelu biznesowego promującego m.in. rywalizację i publikację rankingów. W rezultacie tych zmian, program szkolny uległ zawężeniu, a nauczyciele zmuszeni są uczyć pod konkretny test.

Sprawozdania krajowe ukazujące przykłady dobrych praktyk, ostatnie zmiany i wyzwania zostały przedstawione przez Ilse Schaad z Niemiec (GEW), Agnetę Sederbom ze Szwecji (Lararforbundet), Maurie Mulheron z Australii (AEU) oraz Lawrence’a Majali z Kenii (KNUT). Wynikało z nich, kryzys finansowo-ekonomiczny odcisnął piętno na finansowaniu edukacji i budżetach szkolnych w wielu krajach. Kontrowersje wywołała opinia o zindywizualizowanym systemie płac nauczycieli uzależnionym od ich wyników w pracy. 

Petros Pashiardis wystąpił ponownie przedstawiając kwestię kompetencji i zdolności dyrektorskich na podstawie wyników badania przeprowadzonego na Cyprze. Okazuje się, że dobrzy liderzy uwielbiają swoją pracę, analizują wydarzenia, wykazują się ambicją, lubią podejmować ryzyko, mają ludzkie uczucia oraz utrzymują poprawne relacje z rodzicami uczniów.

W ramach seminarium odbyła się również dyskusja panelowa poświęcona kwestii różnych sposobów obrony budżetów edukacyjnych oraz wzmocnienia statusu dyrektorów szkolnych.

Uczestnicy seminarium podzieli się na kilka grup roboczych i debatowali na temat profilu dyrektora szkół, strategii radzenia sobie ze skutkami kryzysu ekonomicznego i finansowego oraz przekształcania szkół celem radzenia sobie z obecnymi i przyszłymi wyzwaniami.

WNIOSKI

1. W wielu krajach i organizacjach międzynarodowych poświęca się coraz więcej uwagi kwestii roli, jaką odgrywa efektywne zarządzanie szkołą w uzyskaniu jakości w dziedzinie edukacji.

Międzynarodówka Edukacyjna (EI) i nauczycielskie związki zawodowe powinny korzystać z okazji, by kwestia zarządzania szkołą znajdowała się w centrum zainteresowania poprzez prowadzenie nieustających działań poparcia, zaangażowanie w badania naukowe, opracowywanie odpowiednich strategii, wymianę informacji dzięki warsztatom, seminariom, konferencjom i nawiązywanym kontaktom.

1. Nowe kwestie i wyzwania, które odgrywają znaczącą rolę w zarządzaniu placówkami szkolnymi oraz ogólnie systemem edukacji, pojawiają się w coraz to innych regionach świata. Niektóre z nich odnoszą się do możliwości i wyzwań wynikających z użycia technologii informacyjnych, starzejącej się populacji nauczycieli, zawężania programów szkolnych poprzez wprowadzenie standardowego testowania oraz publikację rankingów, a także mobilności i migracji.  

EI oraz nauczycielskie związki zawodowe powinny nadal obserwować wspomniane oraz kolejne, pojawiające się zmiany w systemie edukacji oraz nawiązać współpracę z władzą publiczną, międzynarodowymi organizacjami, aby móc wywierać wpływ na politykę oraz praktykę zarządzania szkołą w wymiarze lokalnym i globalnym.

1. W Uchwale Zjazdu z 2007 r.  pojawia się informacja o konieczności zatrudniania dyrektorów szkół na podstawie umiejętności zarządzania placówkami.  

Na seminarium potwierdzono, że pedagogika odgrywa kluczową rolę w zarządzania szkołą. Zalecano, aby dyrektorzy szkół kierowali się takimi wartościami jak wspólna wizja, zaufanie, współpraca oraz równe szanse dla wszystkich. Wartości te powinny pogłębiane w ramach konkretnych kompetencji oraz uzupełniane o umiejętności kierowania personelem, umiejętności techniczne oraz pedagogiczne.

1. Kryzys finansowy i gospodarczy stanowi zagrożenie dla ruchu związkowego i jakości edukacji.  

Na seminarium stwierdzono, że nie powinno się posługiwać kryzysem ekonomicznym jako groźbą wymierzoną w związki zawodowe i prawa pracowników oraz jako pretekstem do podważenia jakości edukacji. Zaleca się EI oraz nauczycielskim związkom zawodowym opracowanie skutecznych strategii ochrony prac pracowników oraz budżetów edukacyjnych oraz kontynuowanie kampanii przeciw uwsteczniającym środkom przyjętym przez rządy wielu krajów w odpowiedzi na kryzys. Niezbędna jest zatem pomoc Sekretariatu EI w szerzeniu informacji o działaniach podejmowanych na świecie.

przygotowała Joanna Siecińska