Stanowisko XLI Krajowego Zjazdu Delegatów Związku Nauczycielstwa Polskiego

w sprawie sytuacji w nauce i szkolnictwie wyższym

W organizacji polskiej nauki i szkolnictwa wyższego w ostatnich latach zaszły istotne zmiany powodujące szereg groźnych następstw dla prawidłowego funkcjonowania tego najbardziej innowacyjnego sektora gospodarki. Stawiają one również pod znakiem zapytania jego długofalowy rozwój.

Szkolnictwo wyższe i nauka mają do odegrania główną rolę w społeczeństwach demokratycznych. Wnoszą zasadniczy wkład nie tylko w rozwój i szerzenie wiedzy dla pożytku całych społeczeństw, ale przyczyniają się do rozwiązywania ekonomicznych, społecznych i środowiskowych problemów oraz dostarczają krytycznej analizy stanu tych społeczeństw.

Tymczasem w polityce państw europejskich wobec szkolnictwa wyższego i nauki, w tym także Polski, od dłuższego czasu obserwujemy narastanie tendencji bazujących na praktykach stosowanych w prywatnym biznesie, gdzie dominujący staje się zysk, a rywalizacja jest jedynym remedium na wszystkie problemy.

Rezultatem tej polityki jest pogorszenie warunków zatrudnienia zarówno w wymiarze prawnym jak i finansowym, gdzie normą staje się zatrudnienie na czas określony - często w wymiarze 9 miesięcy. Widoczne jest również zagrożenie dla autonomii uczelni i wolności uprawiania nauki, a także znaczący wzrost obciążeń biurokratycznych, spadek jakości nauki oraz nauczania.

Na te zjawiska nakłada się kryzys finansowy i dramatyczne zmniejszenie się liczby studentów. Mimo przeznaczenia dodatkowych środków na wynagrodzenia w sektorze szkolnictwa wyższego nasila się presja na ograniczanie zatrudnienia i obniżanie płac. Bardzo często podwyżki w szkolnictwie wyższym wywalczone przez ZNP mają charakter okresowy i niezaliczane są do podstawy wynagrodzenia. Okazuje się, że zakładany przez rząd wzrost płac w latach 2013 - 2015 nie zostanie ostatecznie wykonany.

Wszystko to powoduje rosnącą frustrację i niezadowolenie wśród pracowników sektora szkolnictwa wyższego i nauki, wpływając na jakość badań oraz kształcenia, co prowadzi do poważnych zakłóceń w pracy wszystkich instytucji nauki polskiej.

XLI Zjazd ZNP stanowczo wypowiada się przeciwko wszystkim tym negatywnym procesom, wzywając do zaprzestania polityki destabilizacji szkolnictwa wyższego i nauki. Zjazd zobowiązuje władze Związku do podjęcia konkretnych działań przeciwstawiających się  opisanym tendencjom i zjawiskom, a także proponuje podjęcie kroków zmierzających do odzyskania przez nauczycieli akademickich należnego im statusu społecznego.


Warszawa, 22 listopada 2014 r.